Coğrafyası

      1-VİRANŞEHİR´İN COĞRAFİ YERİ VE SINIRLARI: 

      Viranşehir ilk çağlardan beri verimli toprakları elverişli iklimi ve ticaret yolları üzerinde bulunması nedeniyle önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Tarihi süreç içerisinde çeşitli uygarlıklara beşiklik etmiş bugün hala geçmişin derin izlerini taşıyan güzel yurt köşelerimizden biridir. Tarihsel geçmişi çok eskilere dayanan Viranşehir ve çevresi çeşitli isimlerle anılmıştır. Bu isimlerden bazıları şunlardır: 


* Hani-galbat Bölgesi 
* Şahbanat Bölgesi 
* Kaşyar Bölgesi 
* Berriye Bölgesi 
* Masiyus Bölgesi 
* Karacadağ Bölgesi 

      Günümüzde tarımsal faaliyetleri hayvancılık, sanayi ve sınır ticareti ile birlikte turizm alanlarına sahip bulunması ilçemizin önemini giderek arttırmaktadır 
Viranşehir Güneydoğu Anadolu Bölgesi´ nin Şanlıurfa iline bağlı bir ilçesi olup 39-45 Doğu meridyeni, 37-28 Kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. Şanlıurfa´ nın Harran ovasının doğusunda, Karacadağ´ ın güneyinde kurulmuştur. İlçenin denize yüksekliği 569m.´dir. 
Viranşehir doğuda Kızıltepe, kuzeydoğuda Derik, Mazıdağı (MARDİN), kuzeyde Çınar, Diyarbakır, batıda Şanlıurfa, kuzeybatıda Siverek, güneyde Ceylanpınar, güneybatıda Harran yer almaktadır. 

      2-YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: 

İlçenin yeryüzü şekilleri açısından büyük bir sadelik göstermektedir. Harran ovasının bir uzantısı olarak kabul edilen VİRANŞEHİR ovası düz bir alana yayılmıştır. İlçemizin kuzeyinde bulunan KARACADAĞ (1938) ´ın geçirdiği volkanik evreler sonucunda çevreye büyük oranda bazalt birikintileri yaymıştır. Bu bazaltlık alanlar geniş yer kaplamasına rağmen büyük yükseltiler göstermez. Bunun sebebi Çıkan materyalların akışkan bir özellik göstermesidir. İlçemizin güneyi ise düz bir ova görünümündedir. Yalnız köylerimizin bazılarında eski tarihlere dayanan höyükler bulunmaktadır. Viranşehir doğu ve batısında çeşitli akarsular bulunmaktadır.  

      VİRANŞEHİR OVASI:  

      1200 Kilometrekare alanı ile bölgenin en büyük ovalarından birini oluşturan Viranşehir ovası dalgalı ve engebeli bir özellik gösterir. Bu ova, kuzeyde Karacadağ batıda Tek tek dağları, doğuda Mardin il sınırı ve güneye doğru geniş bir yer almaktadır. Alüvyonlu topraklarla örtülü olup temeli kalkerli bir yapı göterir. Viranşehir ´ in genel coğrafyası ovadır, denilebilir.  

      DAĞLAR:  

       Karacadağ: Viranşehir, Diyarbakır ve Siverek toprakları arasında bulunmaktadır. Yüksekliği 1938 m. dir. Sönmüş volkanik bir dağdır. Bazalt özellikli Viranşehir ve Siverek çevresine yayılmıştır. 
Tek Tek Dağları: Viranşehir ve Harran ovası arasında kuzeyden güney doğrultusunda uzanan kıvrımlı dağlardır. Genel olarak basik bir plato görünümündedir. Kalkerli bir yapıya sahiptir. 
Takır Tukur Dağları: Viranşehir ´in kuzeydoğusunda yer almaktadır ( rakımı 700-800 m.). Çevresinde önemli platolar bulunmaktadır. 

      GÖLLER:  

      Yayık( Persörek) Göleti: Viranşehir ´in en büyük göletidir. Kış ve bahar aylarında yağan yağmur sularının toplanmasıyla oluşmuştur. Bu gölet çevresindeki 20.000 dönüm araziyi sulamaktadır. Bu göletimizde çeşitli balık yumurtaları atılmış olup az da olsa Viranşehir balık ihtiyacını karşılamaktadır. 
Toprak Su Göleti: Viranşehir ´in 10 Km. kuzeyinde bulunmaktadır. Bu gölet sayesinde çevresindeki 5.000 dönüm araziyi sulamaktadır. Çok çeşitli balıkları bulunur. 
Mervana Gölü: Viranşehir ´in kuzeydoğusunda Atınbaşak Deresinde bulunmaktadır. Yaz-kış suyu bulunur. Tarihi Mervana Gölü olarak bilinir.  

      3-TOPOĞRAFİK DURUMU: 

      İlçemiz kuzey-güney doğrultusunda eğimlidir. Kuzey-güney sınırları itibariyle deniz seviyesine nazaran 596-542 kotları arasında yer almaktadır. Kuzey-güney doğrultusundaki yollar tesviye eğrilerine dik olduğundan meyillidir. Doğu-batı istikametindeki yollar ise tesviye eğrilerine genellikle paraleldir ve düşük meyillidir. 

      4-JEOLOJİK DURUMU: 

VİRANŞEHİR ovası jeolojik yapı itibariyle bazalt erupsiyonlardan oluşmuştur. Güneyinde ise genellikle kalkerve marn tabakalarının arada bulunduğu jeolojik bir yapı hakimdir. Bu alanlar geniş yer kaplar ve bitkisel toprakla kaplıdır. 
Genelde ise zemin şehir içinde üç metre derinlikte %40 toprak, %20 küskü, %20 yumuşak kaya, %20 sert kaya bazen de %50 toprak, %50 küsküye rastlanmaktadır.  

      5-BİTKİ ÖRTÜSÜ: 

Viranşehir tabii bitki örtüsü bakımından fakirdir. nedeni yaz aylarının sıcaklığı ve kuraklığı tabii örtüsünün gelişimini engellemektedir. Tabii bitki örtüsü Karacadağ mıntıkası hariç diğer bölgeler steptir. İlkbahar yağışlarıyla yeşeren ot toplulukları yazın sıcaklarrın artmasıyla erken sararırlar. Genellikle papatya, gelincik, lale, deve dikeni, sarı çiçekler, çimen, yabani buğday....vb. bitkilerdir. Karacadağ eteklerinde ise burda yetişen ot toplulukları güney bölgesine göre daha uzun ömürlüdür. Karacadağ eteklerinde meşe ağaçlarına rastlamak mümkündür. Viranşehir´in genelinde özel olarak açılan artezyenler sayesinde erozyonu önlemek için ağaçlandırma faaliyetleri görülmektedir.  

      6-İKLİMİ: 

Viranşehir, konumu itibariyle, iç bölgede olduğundan, karasal iklim ile akdeniz iklimi arasında bir geçiş özelliği sağlar. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlı geçmektedir. Kuzeyi tamamen karasal iklimin etkisi altındayken, güney kesimlerinde de etkisi görülür. Kuzeyi daha yüksek olduğu için, daha fazla yağış alır. Kuzey kesimine 700 milimetreküp yağış düşerken diğer alanlara 350-400 milimetreküp arasında yağış düşer. İlçeye yağışlar kış aylarında %50, geri kalan yağışlar sonbaharın son ayları ve ilkbaharda düşer.kar yağışları pek nadir görülür ve don olaylarına pek rastlanmaz. 
Viranşehir ilçesi ve çevresindeki sıcaklık değerlerinin aylara göre dağılımını gösteren tablo(1990-1997). Yalnız Viranşehirde Meteoroloji istasyonu olmadığından dolayı en yakın meteoroloji istasyonu olan Ş.urfa Meteoroloji İstasyonu ´nun verileri dikkate alınmıştır. 
Yaz aylarında 43 Dereceye varan sıcaklar görülür. Viranşehir karasal bir iklime sahip olduğundan dolayı nem olayı düşüktür. Yalnız açılan sondaj kuyuları ile yapılan sulamalarla, Viranşehir ´in kuzeyinde yapılan YAYIK(persörek) ve TOPRAK su göleti ve Atatürk Barajı ´nın bitmesiyle hissedilecek derecede nem oranı artmıştır. 
İklim ve toprak özelliklerinin elverişli olmaması nedeniyle ilçe ve çevresinde çok cılız bir ot topluluğu yaygın durumdadır. Yörenin tek dağlık alanı olan Karacadağ çevresindeki ormanlar yakacak odun temini için tamamen ortadan kalkmaktadır. Karacadağ ´ın doğu kısmında bin ile iki bin civarında meşe ve yabani meyve ağçları bulunmaktadır. Var olan bitki örtüsü ilkbahar aylarının başlarında yeşeren sıcakların başlamasıyla yavaş yavaş kurumaya başlayan step (bozkır) vejetasyonudur. Geniş meraların yer aldığı kuzey kesimleri ise meralar tahrip edilerek tarım alanı haline getirilmekte ve bitki örtüsü tahrip edilmektedir. 
Sonuç olarak Viranşehir ve çevresinde karasal yağış rejiminin hakim olduğunu söyleyebiliriz. 

      7-AKARSULARI: 

       Habur Nehri: Karacadağ ´ın güney eteklerinden doğar, Fırat nehri ´nin bir koludur. 
Curcup Deresi: İlçenin batısından geçen, kuzey-güney doğrultusunda akan, Curcup(Duali) Deresi ve bunun üzerinde inşaa edilen baraj göleti vardır. Toprak Su Göleti ´nin, akışı yağmur sularına bağlı olarak mevsimlere göre değişmekte olup, yatak genişliği 30-50 m., yatakderinliği 10-15m.´dir. 
Sesik Deresi: Viranşehir ´in 12km. batısında olup, bu da akışı yağmur sularına bağlı olarak ve mevsimlere göre değişmekte olup, yatak genişliği 40-60 m. derinliği ise yer yer farklı olmakla birlikte 10-20 m. arasında değişmektedir. Bu deremizin 15 km. kuzeyinde inşaa edilen Yayık(Persörek) Göleti bulunmaktadır. 
Anıt Deresi: Viranşehir´in batısında ise Altınbaşak(İşğan) köyünden geçen bu derenin akışı yağmur sularına bağlı olarak mevsimlere göre değişmekte olup, yatak genişliği 25-50 m., yatak derinliği 5-10 m.´dir. 
Şavelet Deresi: Viranşehir ile Mardin il sınırları arasında geçmektedir. Yatak genişliği 60-100 m., derinliği ise yer yer farklı olmakla birlikte 20-30 m. arasında değişmektedir. Bu derenin akışı yağan yağmurlara bağlıdır. Bazı bölümlerinde akan pınarlar sayesinde yazın dahi suyu bulunmaktadır. 
Bu derelerin yatak boyutları, beslenme havzasına oldukça geniş olduğu ve yağışlar sırasında yüksek feyzan debisi taşıdığını göstermektedir. Curcup, Sesik, Şavelet ve Anıt dereleri kuzeyde ilçeye 40 km. uzaklıktaki 1938 rakımlı Karacadağ eteklerinden kaynağını alır. Bu nedenle dereler mevsimlik yağışlarla ve ilk baharda karların erimesiyle beslenmektedir. Yaz aylarında derelerin suyu azalır ve bazı yıllarda tamamen kurur.  

      PINARLARIMIZ: 

Yıldırım(kanıya bruski) Pınarı-- Viranşehir 
Antin Pınarı -- Viranşehir 
Meryemçayır Pınarı--Karacadağ 
Gökverim Pınarı--Karacadağ 
Balluca Pınarı--Karacadağ 
Fatım Pınarı--Karacadağ 
Sütpar Pınarı--Karacadağ 
Tennur Pınarı--Karacadağ 
Pirsaat Pınarı--Karacadağ 
Nacar Pınarı--Karacadağ 
Beklik Pınarı--Karacadağ